در جامعه‌ی امروز، یکی از مهم‌ترین موضوعات در عقد ازدواج، «مهریه» است. بسیاری از افراد هنگام بروز اختلافات زناشویی نمی‌دانند مهریه دقیقاً چیست، چه شرایطی دارد و چگونه باید آن را مطالبه کرد. در این مقاله، به زبان ساده توضیح می‌دهیم که مهریه چیست، انواع آن کدام است، و مراحل قانونی مطالبه‌ی آن چگونه انجام می‌شود.
مهریه، مالی است که مرد در زمان عقد ازدواج متعهد می‌شود به همسر خود بپردازد. هدف از مهریه، ایجاد احترام، تعهد و تضمین مالی برای زن است، نه یک معامله مالی میان زوجین.
به بیان ساده، مهریه یک حق قانونی و شرعی برای زن است که می‌تواند هر زمان بعد از عقد، آن را از شوهر مطالبه کند — حتی اگر هنوز زندگی مشترک آغاز نشده باشد.
مهریه در قانون ایران به چند نوع تقسیم می‌شود که شناخت آن‌ها در زمان عقد اهمیت زیادی دارد:
یعنی هر زمان زن اراده کند، می‌تواند مهریه خود را از شوهر بخواهد. در این حالت، مرد موظف است فوراً پرداخت کند، مگر اینکه ادعای «عدم توانایی مالی» داشته باشد و دادگاه برای او تقسیط (پرداخت قسطی) تعیین کند.
در این نوع مهریه، پرداخت تنها در صورت توانایی مالی مرد الزامی است. به بیان دیگر، زن باید ثابت کند همسرش دارایی یا درآمد کافی برای پرداخت مهریه دارد.
رایج‌ترین نوع مهریه در ایران است. معمولاً به‌صورت تعداد مشخصی سکه‌ی بهار آزادی تعیین می‌شود که ارزش آن بسته به نرخ روز محاسبه می‌گردد.
در بعضی عقدها، مهریه ممکن است خانه، زمین، طلا، یا حتی آموزش قرآن و سفر حج باشد. ملاک اصلی، قابلیت تملک و مشروع بودن مال است.
زن برای دریافت مهریه دو مسیر قانونی دارد که بسته به شرایط می‌تواند یکی را انتخاب کند:
اگر ازدواج‌نامه در دفترخانه رسمی تنظیم شده باشد (که معمولاً همین‌طور است)، زن می‌تواند با مراجعه به اداره اجرای ثبت اسناد، بدون نیاز به طرح دعوا در دادگاه، درخواست صدور اجراییه بدهد. مزایای این روش:
سریع‌تر از مسیر دادگاه
بدون نیاز به وکیل الزامی
امکان توقیف اموال و ممنوع‌الخروجی زوج
اگر زوج دارایی قابل توقیف ندارد یا نیاز به حکم قضایی وجود دارد، زن می‌تواند در دادگاه خانواده دادخواست مطالبه مهریه بدهد. در این روش، دادگاه پس از بررسی، ممکن است:
حکم به پرداخت نقدی یا اقساطی بدهد
در صورت عدم پرداخت، دستور جلب صادر کند
طبق قانون جدید، در صورتی که مهریه بیش از ۱۱۰ سکه باشد، ضمانت حبس فقط برای ۱۱۰ سکه است و برای مازاد آن، زن باید ثابت کند که مرد توانایی پرداخت دارد. این قانون برای جلوگیری از زندانی شدن افراد به خاطر مهریه‌های غیرواقعی وضع شده است.
برای ثبت درخواست مهریه، به مدارک زیر نیاز دارید:
اصل یا کپی عقدنامه
کارت ملی و شناسنامه
نشانی محل سکونت شوهر
مدارک مربوط به دارایی‌های احتمالی شوهر (در صورت اطلاع)
یکی از وکلای خانواده با ۱۰ سال سابقه در دعاوی خانوادگی پیشنهاد می‌کند:
«قبل از هر اقدامی برای دریافت مهریه، بهتر است با یک وکیل متخصص مشورت کنید تا مسیر قانونی درست و کم‌هزینه‌تری را انتخاب کنید.»
همچنین توصیه می‌شود از احساسات و تصمیم‌های عجولانه پرهیز کنید و تمام مراحل را مستند انجام دهید.
۱. آیا زن در دوران عقد هم می‌تواند مهریه‌اش را بگیرد؟ بله، مهریه از لحظه عقد شرعی به زن تعلق می‌گیرد و قابل مطالبه است.
۲. اگر مرد مهریه را ندهد چه می‌شود؟ در صورت صدور حکم قطعی و عدم پرداخت، ممکن است دادگاه دستور جلب یا ممنوع‌الخروجی او را صادر کند.
۳. آیا مهریه قابل بخشش است؟ بله، زن می‌تواند به‌صورت کتبی مهریه خود را ببخشد، اما بهتر است این کار با مشاوره حقوقی انجام شود.
مهریه یکی از حقوق قانونی زن در ازدواج است و قانون برای مطالبه آن، راه‌های مشخصی در نظر گرفته است. شناخت تفاوت مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه، آگاهی از مراحل اجرایی و انتخاب مسیر درست (ثبت یا دادگاه) می‌تواند از بروز مشکلات بعدی جلوگیری کند.
اگر درگیر پرونده مهریه هستید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً از خدمات مشاوره با وکلای خانواده در سایت مرجع وکلای کشور استفاده کنید تا مسیر قانونی را با اطمینان طی کنید.
وکالت ابزاری جهت دفاع از حق
راهنمای نحوه درج مقاله
راهنمای پاسخ به سوالات حقوقی
معرفی سایت وکیل شیراز
ثبت نام وکیل در سایت وکیل شیراز
وکیل شیراز ، سامانه ارتباط مردم با وکلای شیراز
طراحی سایت گروه فنی مهندسی ساین
آمار